İZDENETİM - MSUGT

Paylaş

Maliye ve Gümrük Bakanlığından :

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (*)

Sıra No:1

(26 Aralık 1992 tarih ve 21447 Mükerrer Saylı R.G.'de yayınlanmıştır.)

İÇİNDEKİLER:

GİRİŞ :
MUHASEBE USUL VE ESASALARI
MUHASEBE POLİTİKALRININ AÇIKLANMASI
MALİ TABLOLAR

1 - Bilanço
2 - Gelir Tablosu
3 - Satışların Maliyet Tablosu
4 - Fon Akım Tablosu
5 - Nakit Akım Tablosu
6 - Kar Dağıtım Tablosu
7 - Öz Kaynaklar Değişim Tablosu

GİRİŞ :

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 175 ve mükerrer 257. maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanarak:

a) Muhasebenin temel Kavramları,

b) MuhasebePolitikalarının Açıklanması,

c) Mali Tablolar İlkeleri,

d) Mali Tabloların Düzenlenmesi ve Sunulması,

e) Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve İşleyişi, konularında düzenlemeler yapılmış ve bu düzenlemeler Tebliğin ekini oluşturmuştur.

II — DÜZENLEMENİN AMACI :

Bu düzenleme; bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edebilirlik niteliklerini koyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve işletmelerde denetimin kolaylaştırılması amacıyla yapılmıştır.

III — DÜZENLEMENİN NİTELİĞİ :

Bir işletmenin faaliyet ve sonuçları ile doğradan ilgili olan kesim sadece o işletmenin sahip veya ortakları değildir. İşletmelerle doğrudan ilgili olan işletme sahip veya ortaklarının yanısıra o işletme ile ticari, mali ve ekonomik ilişkiler kuran işletmeler veya toplum bireyleri, kredi, finans ve yatırım kuruluşları ile çeşitli kamu kurum ve kuruluşları işletmenin faaliyet ve sonuçları ile

(*) 2 Seri No'lu Tek Düzen Hesap Plânı Tebliğ ile yapılan ek ve Düzenlemeler, 1 Seri No'lu Tebliğ'deki yerlerine işlenmiştir.

ilgilenmekte ve bu konuda sağlıklı ve güvenilir bilgi sahibi olmak istemektedirler. İşletmelerin faaliyet ve sonuçları konusunda bilgi kaynağı ise o işletmenin muhasebe kayıt ve belgeleri ile bunlara dayanılarak hazırlanmış mali tablolardır.

Muhasebe bilgilerinin sunulduğu mali toblolara dayanılarak karar alma durumunda bulunan ilgililerin karar almalarında en önemli etken, bu bilgilerin sağlıklı ve mukayese edilebilir nitelikte olmasıdır. Makro açıdan milli gelir hesapları ve benzeri istatistiklerin çıkarılmasında, kalkınma planlarının hazırlanmasında, ulusal ve uluslararası sermaye hareketlerinin düzenlenmesinde, ekonomik faaliyetlerin Devlet tarafından kontrol edilmesi ve yönetilmesinde muhasebede tekdüzeliğin sağlanması büyük önem arz etmektedir. Kaldı ki, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin denetlenmesinin gerekli olduğu hallerde, tekdüzen hesap planı uygulanmasının denetimin iş yükünü azaltacağı ve kolaylaştıracağı da açıktır.

Yapılan düzenleme;

a) Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doğru olarak uluştırılmasına,

b) Farklı işletmeler ile aynı işletmenin farklı dönemlerinin karşılaştırılmasına,

c) Mali tablolarda yer alan hesap adlarının tüm kesimler için aynı anlamı vermesine,

d) Muhasebe terim birliğinin sağlanması suretiyle anlaşılabilir olmasına,

e) İşletmelerle, ilgililer arasında güven unsurunun oluşturulmasına,

yöneliktir.

Yapılan düzenlemede öngörülen usul ve esaslara uyulması zorunlu olup, ilgili mevzuat hükümleriyle aykırılğın mali rapor ve beyannamelerinin düzenlenmesi sırasında giderilmesi işletmelerin sorumluluğundadır.

IV — DÜZENLEMENİN KAPSAMI :

Yapılan düzenlemenin kapsamına bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kişiler girmektedir. Diğer bir anlatımla, söz konusu teşebbüs ve işletmeler bu Tebliğle belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uymak zorundadırlar. Teşebbüs ve işletmelerin kamu idare ve müeseselerine ait olması hukuki yapılarının farklılığı, özel kanunlarının bulunması, vergi muafiyet ve istisnalarından yararlanmaları, bu mecburiyetleri yerine getirmelerine engel teşkil etmemektedir. Bu teşebbüs ve işletmelerin ticari esaslara göre faaliyet göstermeleri, belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uymaları için yeterlidir.

Ancak bilanço esasına göre defter tutmakla beraber faaliyet konuları itibariyle farklı muhasebe tekniğini kullanmak durumunda bulunan:

a) Banka ve Sigorta Şirketleri,

b) Özel Finans Kurumları,

c) Finansal Kiralama Şirketleri (faktoring vb alanlarda faaliyet gösterenler dahil).

d) Menkul Kıymet Yatırım Fonları Aracı Kurumlar ve Yatırım Ortaklıkları, belirlenen «Muhasebenin Temel Kavramları»na, «Muhasebe Politikalarının Açıklanması»na ve «Mali Toblolar İlkeleri»ne uymaları kaydıyla bu Tebliğin diğer mecburiyetlerini yerine getirmekle yükümlü değillerdir.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan işletmeler ise sadece belirlenen «Muhasebenin Temel Kavramları»na uymakla yükümlüdürler.

Bilanço esasına göre defter tutan ve bir önceki yıl aktif toplamı 25 milyar lirayı net satışlar toplamı 50 milyar lirayı aşmayan işletmeler, Muhasebe Usul ve Esaslarının «Mali Tabloların Düzenlenmesi ve Sunulması»na ilişkin bölümünün «Temel Mali Tablolar»la ilgili kısmına uymakla yükümlüdürler.

— Ferdi işletmeler,
— Adi ortaklıklar,
— Kollektif şirketler,
— Adi komandit şirketlerdir.

Bu işletmelerin temel mali tabloların yanı sıra diğer mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına ilişkin usul ve esaslara uymaları ihtiyaridir.

V — YAPILAN DÜZENLEMENİN VERGİ MEVZUATI İLE İLİŞKİSİ VE YAPTIRIMI :

Bu düzenleme kapsamında bulunan işletmeler, muhasebe sistemlerini bu Tebliğ ve Ek'inde öngörülen kurallara uygun olarak yürüteceklerdir. Ancak vergiye tabi kârın tesbiti aşamasında vergi kanunlarında yer alan özel hükümleri gözönünde bulundurmak zorundadırlar. Diğer bir anlatımla, bu düzenlemede yer alan kavram ve ilkeler ile mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına ilişkin esaslar çerçevesinde düzenlenecek mali tabloların tekliği değiştirilemez olup; işletmeler söz konusu mali tablolardan hareketle vergiye tabi safi kazancın tespitinde vergi mevzuatı uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak şeklide gerekli düzenleme ve hesaplamaları yapacaklardır.>Belirlenen muhasebe usul ve esaslarını uygulamak zorunda oldukları halde, buna uymayanlar hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 3568 sayılı Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun ilgili hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemler uygulanacaktır.

VI — BİLGİSAYAR PROGRAMLARININ BAKANLIĞA GÖNDERİLMESİ :

Muhasebe sistemlerini bu Tebliğle öngörülen «Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve İşleyişi» ile ilgili düzenlemelere göre yürüten işletmelerin muhasebe kayıtlarını bilgisayar kullanarak bilgisayar programları aracılığıyla tutmaları halinde, öngörülen hesap çerçevesine bağlı kalarak uyguladıkları bilgisayar muhasebe programlarını ve hesap planlarını uygulamaya başlamadan önce, bunlarda yapılan değişiklikler ise değişiklik tarihinden itibaren bir ay içerisinde «Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü İstihbarat Şubesi Malteme/ANKARA» adresine göndermek zorundadırlar. Bunların gönderilmemesi halinde haklarında Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uyarınca işlem yapılır.

VII — YÜRÜRLÜK :

Bu Tebliğle getirilen Muhasebe Usul ve Esasları :

a) Hesap dönemi takvim yılı olanlarda 1.1.1994 tarihinden,

b) Özel hesap dönemi kullananlarda 1994 takvim yılı içinde hesap dönemlerinin açıldığı tarihten, geçerli olmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

VIII — 1993 HESAP DÖNEMİ İÇİN İHTİYARİ UYGULAMA :

Yukarıdaki bölümde açıklandığı üzere, bu Tebliğ kapsamına giren mükellefler bu Tebliğle belirlenen Muhasebe Usul ve Esasları'na 1994 hesap döneminden başlamak üzere uymak zorundadırlar. Ancak bu mükellefler istemeleri halinde 1993 hesap döneminde de muhasebe sistemlerini belirlenen usul ve esaslara uygun olarak yürütebileceklerdir.

Tebliğ olunur.

MUHASEBE USUL VE ESASALARI

Bu düzenlemede, muhasebe usul ve esasları aşağıda belirtildiği şekilde 5 bölüm halinde açıklanmıştır.

I — Muhasebenin Temel Kavramları;

II — Muhasebe Politikalarının Açıklanması;

III — Mali Tablolar İlkeleri;

IV — Mali Tobloların Düzenlenmesi ve Sunulması :

V — Tekdüzen Hesap Çerçevesi Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları

I — MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI :

Muhasebenin temel kavramları şunlardır:

1 - Sosyal Sorumluluk kavramı,
2 - Kişilik Kavramı,
3 - İşletmenin Sürekliliği Kavramı,
4 - Dönemsellik Kavramı,
5 - Parayla Ölçülme Kavramı,
6 - Maliyet Esası Kavramı,
7 - Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,
8 - Tutarlılık Kavramı,
9 - Tam Açıklama Kavramı,
10 - İhtiyatlılık Kavramı,
11 - Önemlilik Kavramı,
12 - Özün Önceliği Kavramı.

1 - Sosyal Sorumluluk Kavramı:

Bu kavram, muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı: muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında, belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

2 — Kişilik Kavramı:

Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer igililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

3 — İşletmenin Sürekliliği Kavramı:

Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşan süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur.>Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

4 — Dönemsellik Kavramı:

Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

5 — Parayla Ölçülme Kavramı:

Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder.

Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.

6 — Maliyet Esası Kavramı:

Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerin esas alınması gereğini ifade eder.

7 — Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı:

Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzelenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

8 — Tutarlılık Kavramı:

Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur.

9 — Tam Açıklama Kavramı:

Tam açıklama kavramı; mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder.

Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

10 — İhtiyatlılık Kavramı:

Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin gözönüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.

11 — Önemlilik Kavramı:

Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.

Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur.

12 — Özün Önceliği Kavramı:

Özün önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır.

II — MUHASEBE POLİTİKALARININ AÇIKLANMASI

1 — Mali tablolar işletmenin sürekliliği, tutarlılık ve dönemsellik kavramlarına dayanılarak hazırlanmış ise bunların açıklanması istenmez. Ancak bu kavramlardan ayrılmaların mevcut olması hallerinde, mali tabloların dipnotlarında nedenleri ile birlikte açıklanmalıdır.

2 — İhtiyatlılık, özün önceliği ve önemlilik kavramları muhasebe politikalarının seçimini ve uygulamasını yönlendirmelidir.

3 — Mali tabloların içerdiği bütün önemli muhasebe politikaları anlaşılır ve kısa olarak açıklanmalıdır.

4 — Kullanılan muhasebe politikalarıyla ilgili açıklamalar mali tablolarla bütünlük oluşturur. Kullanılan önemli muhasebe politikalarının açıklanması mali tabloların bütünlüğü ve tamlığı için temel ilkedir. Politikalara ilişkin açıklamalar işletme yönetimi tarafından muhasebe departmanına toplu olarak verilmelidir.

5 — Bilanço ve gelir tablosundaki ve diğer tablolardaki yanlış veya gerçeğe uygun olmayan işlemler, muhasebe politikalarının açıklanması veya dipnotlarda belirtilmesi suretiyle düzeltilmiş olamaz. Düzeltme ancak, muhasebe kayıt ve tekniğine uygun olarak yapılır ve mali tablolara yansıtılır.

6 — Mali tablolar, dönemler itibariyle karşılaştırılabilir nitelikte olmalıdır.

7 — Mali politikalarda, cari dönem veya gelecek dönemlerde önemli etki yaratan veya yaratabilecek bir değişiklik yapılmış ise durum nedenleri ile birlikte açıklanmalı ve bunun mali tablolara olan etkileri gösterilmelidir.

III — MALİ TABLOLAR İLKELERİ:

Mali tablolar ilkeleri, temel mali tabloların düzenlenmesinde işletmeler tarafından uygulanacak kuralları ifade eder.

Bu düzenlemede yer almayan konularda, daha sonra yayımlanacak muhasebe standartlarına, yoksa muhasebe kavramlarına uygun olarak öncelikle, işletmenin içinde bulunduğu sektörde söz konusu işletme büyüklüğü için yaygın olarak kullanılan, bunun da uygulanmadığı hallerde uluslararası standartlarda benimsenen esaslara uyulur.

Mali tabloların hazırlanmasında esas alınan kavram ve ilkeler ile Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerinin farklı uygulamalara yer verdiği durumlarda, işletmeler söz konusu mevzuat hükümleri uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak şekilde gerekli düzenlemeleri yaparlar. Ancak, bu düzenlemeler bu bölümde yer alan ilkeler çerçevesinde düzenlenecek mali tabloların tekliği ilkesini değiştiremez.

Mali Tablolar aşağıdaki tabloları içerir:

1 - Bilanço
2 - Gelir Tablosu
3 - Satışların Maliyet Tablosu
4 - Fon Akım Tablosu
5 - Nakit Akım Tablosu
6 - Kar Dağıtım Tablosu
7 - Öz Kaynaklar Değişim Tablosu

Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturur.

A — MALİ TABLOLARIN AMAÇLARI:

Mali tabloların amaçları şöyledir:

1 - Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak.
2 - Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak.
3 - Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak.

B — MALİ TABLOLARDAKİ BİLGİLERİN ÖZELLİKLERİ:

Mali tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafından en iyi şekilde ve süratle kullanılabilmesi bu tabloların anlaşılabilir, ihtiyaca uygun, güvenilir, karşılaştırılabilir olması, zamanında düzenlenmesi gerekir.

C — TEMEL MALİ TABLOLARIN DÜZENLENME İLKELERİ:

Temel mali tabloların düzenlenme ilkeleri, temel mali tablolara paralel olarak iki ana gruba ayrılır:

1 - Gelir Tablosu İlkeleri

2 - Bilanço İlkeleri

a) Varlıklara İlişkin İlkeler,
b) Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler,
c) Özkaynaklara İlişkin İlkeler.

1 — GELİR TABLOSU İLKELERİ:

Gelir tablosu ilkelerinin amacı; satışların, gelirlerin, satışlar maliyetinin, giderlerin, kâr ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır.

Bütün satışlar, gelir ve kârlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiç bir satış, gelir ve kar kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalami ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.

Bu amaç doğrultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aşağıda belirtilmiştir:

a - Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve kârlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.

b - Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır.

c - Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır.

d - Maliyetler; maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır.

e - Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meyadana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.

f - Bütün kar ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir.

g - Karşılıklar, işletmenin kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait karı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.

h - Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı takdirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir.

ı- Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir kaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz; dipnotlarda açıklama yapılır.

2 — BİLANÇO İLKELERİ

Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kârı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin mali durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır.

Bilanço, varlıkların içinde bulunulan zamandaki değerini veya tasfiye halinde bunların satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan bir tablo değildir.

Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bilançoda gayrisafi değerleri ile gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili hesaplarının altında açıkca gösterilmesi esastır.

Bu amaç doğrultusunda benimsenen bilanço ilkeleri; varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklar itibariyle aşağıda belirtilmiştir.

a — Varlıklara İlişkin İlkeler:

1) İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşebilecek varlıkları, bilançoda dönen varlıklar grubu içinde gösterilir.

2) İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen, hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda duran varlıklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar dönen varlıklar grubunda ilgili hesaplara aktarılır.

3) Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur.

Dönen varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karşılıklar ayrılır.

Bu ilke, duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve diğer duran varlıklardaki ilgili kalemler için de geçerlidir.

4) Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.

5) Dönem ve duran varlıklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.

6) Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

7) Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

8) Bilançonun dönen ve duran varlıklar gruplarında yer alan alacaklar, menkul kıymetler, bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.

9) Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir.

10) Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir.

Bu ilke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir.

Ayrıca, işletme varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya eklerinde açıkça gösterilmesi gerekmektedir.

b — Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler:

1) İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen borçları, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.

2) İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları, bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar kısa vadeli yabancı kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarılır.

3) Tutarları kesinlikle saptanamayanları veya durumları tartışmalı olanları da içermek üzere, işletmenin bilinen ve tutarları uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda gösterilmelidir.

İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumları da bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir.

4) Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir.

5) Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borç senetlerini bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.

6) Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar gruplarında yer alan borçlar, alınan avanslar ve diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilgili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.

c) Özkaynaklara İlişkin İlkeler:

1) İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları üzerindeki hakları özkaynaklar grubunu oluşturur.

İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetleri sonucu oluşup, çeşitli adlar altında işletmede bırakılan kârları ile dönem net karı (zararı) bilançoda özkaynaklar grubu içinde gösterilir.

2) İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa, esas sermaye hesapları her grubun haklarını, kar ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir.

3) İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle özkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

4) Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı, özkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.

5) Özkaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıl karları (zararları) ve dönem net karı (zararı)ndan oluşur. Kâr yedekleri yasal, statü ve olağanüstü yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen kârların dağıtılmamış kısmını içerir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları, yeniden değerleme değer artışları gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarılamaz.

IV — MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE SUNULMASI

A — TEMEL MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE SUNULMASI

Bu bölüm, temel mali tabloları oluşturan bilanço ve gelir tablosunun düzenlenmesi ve sunulması esaslarını içerir.

1 — BİLANÇO :

a — BİLANÇO TANIMI:

Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağladığı kaynakları gösteren mali tablodur.

b — BİLANÇO DÜZENLEME KURALLARI:

Bilançonun düzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerinde verilmiş açıklamalar esas alınır.

Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar, paraya dönüşme hızlarına göre en çok likitten en az likit değere doğru, pasifinde yer alan kaynaklar ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanırlar.

c — BİLANÇONUN BİÇİMSEL YAPISI:

İşletmeler bilançolarının bir örnekliğini sağlayarak karşılaştırılmalarında kolaylık sağlamak ve anlam birliği oluşturmak amacıyla, ek formlardaki tipleri bilançoların düzenlenmesine esas alırlar (Ek Tablo 1-2).

Varlıklar, dönen ve duran olarak adlandırılan iki grupta toplanır. Dönen varlıklar grubunda, bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrileceği veya kullanılacağı tahmin edilen varlıklar toplanır. Duran varlıklarda ise, normal şartlar altında bir yıl içinde elden çıkarılması düşünülmeyen veya yararları bir yılda tükenmeyecek olan varlıklar yer alır.

Kaynaklar, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile özkaynaklardan oluşur. Kısa vadeli yabancı kaynaklar; bir yıl içinde ödenmesi gereken; uzun vadeli yabancı kaynaklar ise, bir yıldan sonra ödenecek olan borçlardan oluşur. Özkaynaklar ise işletme sahip veya ortakları tarafından işletme kişiliğine tahsis edilmiş kaynakları oluşturur.

Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz. Tabloda "Diğer" başlığı altında yer alan bir kalem tutarının, ait olduğu grubun toplam tutarının % 20 sini aşması durumunda, bu kalem ayrı bir başlık altında ayrıca gösterilir.

d — BİLANÇO KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR:

Bilanço kapsamındaki kalemler, Hesap Çerçevesinde sıralama ve açıklamalar paralelinde yer alır.

Ayrıntılı bilançoda yer alan kalemlerin gruplama ve sıralaması, Ek Tablo 2 de de ayrıca görüleceği üzere aşağıdaki gibidir.

AKTİF

I- DÖNEN VARLIKLAR

A. HAZIR DEĞERLER

1 - KASA
2 - ALINAN ÇEKLER
3 - BANKALAR
4 - VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
5 - DİĞER HAZIR DEĞERLER

B. MENKUL KIYMETLER

1 - HİSSE SENETLERİ
2 - ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI
3 - KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI
4 - DİĞER MENKUL KIYMETLER
5 - MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

C. TİCARİ ALACAKLAR

1 - ALICILAR
2 - ALACAK SENETLERİ
3 - ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
4 - VERİLEN DEFOZİTO VE TEMİNATLAR
5 - ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
6 - ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

D. DİĞER ALACAKLAR

1 - ORTAKLARDAN ALACAKLAR
2 - İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
3 - BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
4 - PERSONELDEN ALACAKLAR
5 - DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
6 - DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
7 - ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
8 - ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

E. STOKLAR

1 - İLK MADDE VE MALZEME
2 - YARI MAMÜLLER - ÜRETİM
3 - MAMÜLLER
4 - TİCARİ MALLAR
5 - DİĞER STOKLAR
6 - STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
7 - VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

F. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİRTAHAKKUKLARI

1 - GELECEK AYLARA AİT GİDERLER
2 - GELİR TAHAKKUKLARI

G. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

1 - İNDİRİLECEK KDV
2 - DİĞER KDV
3 - PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
4 - PERSONEL AVANSLARI
5 - SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
6 - DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR
7 - DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

II- DURAN VARLIKLAR

A. TİCARİ ALACAKLAR

1 - ALICILAR
2 - ALACAK SENETLERİ
3 - ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
4 - VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
5 - ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

B. DİĞER ALACAKLAR

1 - ORTAKLARDAN ALACAKLAR
2 - İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
3 - BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
4 - PERSONELDEN ALACAKALAR
5 - DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
6 - DİĞER ALACAK SENATLERİ REESKONTU (-)
7 - ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

C. MALİ DURAN VARLIKLAR

1 - BAĞLI MENKUL KIYMETLER
2 - BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
3 - İŞTİRAKLER
4 - İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)
5 - İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
6 - BAĞLI ORTAKLIKLAR
7 - BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)
8 - BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
9 - DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR
10 - DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

D. MADDİ DURAN VARLIKLAR

1 - ARAZİ VE ARSALAR
2 - YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ
3 - BİNALAR
4 - TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR
5 - TAŞITLAR
6 - DEMİRBAŞLAR
7 - DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR
8 - BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
9 - YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
10 - VERİLEN AVANSLAR

E. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

1 - HAKLAR
2 - ŞEREFİYE
3 - KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ
4 - ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
5 - ÖZEL MALİYETLER
6 - DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
7 - BİRİMKİŞ AMORTİSMANLAR (-)
8 - VERİLEN VANASLAR

F. ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR

1 - ARAMA GİDERLERİ
2 - HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
3 - DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
4 - BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-)
5 - VERİLEN AVANSLAR

G. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

1 - GELECEK YILLARA AİT GİDERLER
2 - GELİR TAHAKKUKLARI

H. DİĞER DURAN VARLIKLAR

1 - GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV
2 - DİĞER KDV
3 - DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR>PASİF

I- KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

A. MALİ BORÇLAR

1 - BANKA KREDİLERİ
2 - UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ
3 - TAHVİL, ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ
4 - ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER
5 - ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
6 - MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
7 - DİĞER MALİ BORÇLAR

B. TİCARİ BORÇLAR

1 - SATICILAR
2 - BORÇ SENETLERİ
3 - BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
4 - ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
5 - DİĞER TİCARİ BORÇLAR

C. DİĞER BORÇLAR

1 - ORTAKLARA BORÇLAR
2 - İŞTİRAKLERE BORÇLAR
3 - BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
4 - PERSONELE BORÇLAR
5 - DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
6 - DİĞER ÇİŞİTLİ BORÇLAR

D. ALINAN AVANSLAR

E. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

1 - ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
2 - ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ
3 - VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
4 - ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

F. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

1 - DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARIŞILIKLARI
2 - DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)
3 - KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI
4 - DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

G. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

1 - GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
2 - GİDER TAHAKKUKLARI

H. DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

1 - HESAPLANAN KDV
2 - DİĞER KDV
3 - SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI
4 - DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR

II- UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

A. MALİ BORÇLAR

1 - BANKA KREDİLERİ
2 - ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER
3 - ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
4 - MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
5 - DİĞER MALİ BORÇLAR

B. TİCARİ BORÇLAR

1 - SATICILAR
2 - BORÇ SENETLERİ
3 - BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
4 - ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
5 - DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

C. DİĞER BORÇLAR

1 - ORTAKLARA BORÇLAR
2 - İŞTİRAKLERE BORÇLAR
3 - BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
4 - DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
5 - KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYATAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR
6 - DİĞER ÇİŞİTLİ BORÇLAR

D. ALINAN AVANSLAR

E. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

1 - KIDEM TAZMİNATI KARŞILIKLARI
2 - DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

F. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

1 - GELECEK YILLARA AİT GELİRLER
2 - GİDER TAHAKKUKLARI

G. DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

1 - GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLEN KDV
2 - DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI

IV- ÖZ KAYNAKLAR

A. ÖDENMİŞ SERMAYE

1 - SERMAYE
2 - ÖDENMİŞ SERMAYE (-)
B. SERMAYE YEDEKLERİ
1 - HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ
2 - HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI
3 - MADDÎ DURAN VARLIK YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
4 - İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
5 - DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ

C. KÂR YEDEKLERİ

1 - YASAL YEDEKLER
2 - STATÜ YEDEKLERİ
3 - OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
4 - DİĞER KÂR YEDEKLERİ
5 - ÖZEL FONLAR

D. GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

E. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-)

F. DÖNEM NET KARI (ZARARI)

e - BİLANÇO DİPNOTLARI

Bilançoda ek bilgi olarak aşağıdaki dipnotlar yer alır.

BİLANÇO DİPTONLARI

1. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan ortaklıklarda kayıtlı sermaye tavanı TL.-

2. Yönetim Kurulu Başkan ve üyeleri ile genel müdür, genel koordinatör, genel müdür yardımcıları ve genel sekreter gibi üst yöneticilere: TL.-

a) Cari dönemde verilen her çeşit avans ve borcun toplam tutarı TL.-

b) Cari dönem sonundaki avans veya borcun bakiyesi TL.-

3. Aktif değerlerin toplam sigorta tutarı TL.-

4. Alacaklar için alınmış ipotek ve diğer teminatların toplam tutarı TL.-

5. Yabancı kaynaklar için verilmiş ipotek ve diğer teminatların toplam tutarı TL.-

6. Pasifte yer almayan taahhütlerin toplam tutarı TL.-

7. Kasa ve bankalardaki döviz mevcutları : TL.-

Döviz Cinsi	Miktarı	TL Kuru	Toplam Tutar
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL

8. Yurt dışından alacaklar (avanslar dahil)

Döviz Cinsi	Miktarı	TL Kuru	Toplam Tutar
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL

9. Yurt dışına borçlar (avanslar dahil)

Döviz Cinsi	Miktarı	TL Kuru	Toplam Tutar
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL

10. Tedavüldeki tahvil ve finansman bonolarından banka garantili olanların tutarı TL.-

11. Cari ve gelecek dönemlerde yararlanılacak yatırım indiriminin toplam tutarı TL.-

12. Tedavüldeki tahvillerden hisse senedine dönüştürülebilir niteliktekilerin tutarı TL.-

13. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerinin dökümü:

Toplam tutar

Türü	Tertibi	Adedi	Üsleri	Toplam Tutar
..................	..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	..................	.................. TL

14. Cari dönemde ihraç edilmiş hisse senedi tutarı TL.-

15. İşletme sahibinin veya sermayesinin % 10 ve daha fazlasına sahip ortaklarının:

Adı	Pay Oranı	Pay Tutarı
..................	..................	.................. TL
..................	..................	.................. TL
..................	..................	.................. TL
..................	..................	.................. TL

16. Sermayesinin % 10 ve daha fazlasına sahip olunan iştirakler ile müessese ve bağlı ortaklıkların:

Adı	Pay Oranları	Top. Sermayesi	Son Dönem Kârı
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL
..................	..................	..................	.................. TL

17. Stok değerleme yöntemi

a) Cari dönemde uygulanan yöntem

b) Önceki dönemde uygulanan yöntem

c) Varsa, cari dönemdeki yöntem değişikliğinin stoklarda meydana getirdiği artış (+) veya azalış (-) tutarı TL.-

18. Cari dönemdeki maddi duran varlık hareketleri

a) Satın alınan, imal veya inşa edilen maddi duran varlıkların maliyeti TL.-

b) Elden çıkarılan veya hurdaya ayrılan maddi duran varlıkların maliyeti TL.-

c) Cari dönemde ortaya çıkan yeniden değerleme artışları TL.-

-Varlık Maliyetlerinde (+)..................................... TL.-

-Birikmiş amortismanlarda (-) .................................TL.-

19. Ana kuruluş, bağlı ortaklık ve iştiraklerin ticari alacak ve ticari borçlar içindeki payları

	Ticari alacak	Ticari borç
1 - Ana Kuruluş	..........................	..........................
2 - Bağlı Ortaklık	..........................	..........................
3 - İştirakler	..........................	..........................

20. Cari dönemdeki ortalama toplam personel sayısı

21. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve açıklamayı gerektiren hususlara ilişkin bilgi

22. Belli bir öneme sahip olan, ancak tutarları tahmin edilemeyen şarta bağlı zararlar ile her türlü şarta bağlı kazançlara ilişkin bilgi, (İşletmeyi borç altına sokacak ve dönem sonucunu etkileyebilecek hukuki ihtilafların mahiyetleri bu bölümde açıklanır.)

23. İşletmenin gayri safi kâr oranları üzerinde önemli ölçüde etkide bulunan muhasebe tahminlerinde değişikliklere ilişkin bilgi ve bunların parasal etkileri,

24. Bankalardaki mevduatın bloke olanına ilişkin tutarlar TL.-

25. Menkul kıymetler ve bağlı menkul kıymetler grubu içinde yer alıp işletmenin ortakları, iştirakleri ve bağlı ortaklıklar tarafından çıkarılmış bulunan menkul kıymet tutarları ve bunları çıkaran

ortaklıklar ......................................................................................TL.-

26. İştirakler ve bağlı ortaklıklarda içsel kaynaklardan yapılan sermaye artırımı nedeniyle elde edilen bedelsiz hisse senedi tutarları TL.-

27. Kısa ve uzun vadeli kredilerle ilgili olarak alınan kredilerin ve çıkarılmış menkul kıymetlerin (katılma intifa senedi dahil) kredi ve menkul kıymet türleri itibariyle tahahkukuk etmemiş gelecek döneme ilişkin faiz borçları tutarları TL.-

28. Ortaklıklar, iştirakler ve bağlı ortaklıklar lehine verilen garanti,

taahhüt, kefalet, aval, ciro gibi yükümlülüklerin tutarı .............. TL.-

29. Mali tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da mali tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar,

30. Bilançonun onaylanarak kesinleştiği tarih: ...../...../..........

2 — GELİR TABLOSU:

a - GELİR TABLOSU TANIMI:

Gelir tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârını veya dönem net zararını kapsar.

b - GELİR TABLOSU DÜZENLEME KURALLARI:

Gelir tablosunun düzenlenmesinde Mali Tablolar İlkelerinde verilmiş açıklamalar esas alınır. Bu tablonun düzenlenmesinde esas faaliyetlerden sağlanan gelir ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ayrı gösterileceği gibi, süreklilik göstermeyen olağandışı gelirler de ayrı olarak gösterilir. Buna göre, esas faaliyetler için yapılan giderler ile süreklilik gösteren diğer olağan faaliyet giderleri ve süreklilik göstermeyen olağandışı giderler ayrı ayrı gösterilir.

c - GELİR TABLOSUNUN BİÇİMSEL YAPISI:

İşletmeler, gelir tablolarının bir örnekliğini sağlayarak karşılaştırmalarında kolaylık sağlamak ve anlam birliği oluşturmak amacıyla ek formlardaki biçimde düzenlerler. (Ek Tablo 3-4)

Gelir Tablosu hesapları arasında mahsup yapılamaz. Tabloda "diğer" başlığı altında gösterilen gelir ve gider unsurlarının ait oldukları grubun toplam tutarının % 20'sini aşması halinde, bu kalem ayrı bir başlık altında ayrıca gösterilir. Tutarı olmayan kalemler gelir tablosunda yer almaz.

d - GELİR TABLOSU KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR:

Gelir tablosu kapsamındaki kalemler, hesap çerçevesindeki sıralama ve açıklamalar paralelinde yer alır.

Ayrıntılı gelir tablosunda yer alan kalemler Ek Tablo 4'de de ayrıca görüleceği üzere aşağıdaki gibidir.

A - BRÜT SATIŞLAR

1 - YURTİÇİ SATIŞLAR
2 - YURTDIŞI SATIŞLAR
3 - DİĞER GELİRLER

B - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

1 - SATIŞTAN İADELER (-)
2 - SATIŞ İSKONTOLARI (-)
3 - DİĞER İNDİRİMLER (-)

NET SATIŞLAR

C - SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

1 - SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-)
2 - SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)
3 - SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)
4 - DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI

D - FAALİYET GİDERLERİ (-)

1 - ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)
2 - PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)
3 - GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)

FAALİYET KÂRI VEYA ZARARI

E - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR

1 - İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ
2 - BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ
3 - FAİZ GELİRLERİ
4 - KOMİSYON GELİRLERİ
5 - KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR
6 - FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELİR VE KARLAR

F - DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)

1 - REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)
2 - KOMİSYON GİDERLERİ
3 - KARŞILIK GİDERLERİ (-)
4 - DİĞER GİDER VE ZARARLAR (-)

G - FİNANSMAN GİDERLERİ (-)

1 - KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)
2 - UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

OLAĞAN KAR VEYA ZARAR>H - OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

1 - ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI
2 - DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR

I - OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

1 - ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)
2 - ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)
3 - DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI

İ - DÖNEM KARI, VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-)

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

e - SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU

Gelir tablosundaki satışların maliyeti kısmı işletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetlerini göstermek üzere ayrı bir tablo halinde düzenlenir. (Ek Tablo 5) Bu tablo, gelir tablosunun ekini oluşturur ve gelir tablosunu tamamlar.

Satışların maliyeti tablosunun ana kalemleri aşağıda açıklanmıştır.

A - Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri: Mamulün bünyesine giren mamulün temel ögesini oluşturan ve mamulün bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı bu grupta yer alır. Üretimde kullanılmayan ve satılan ilk madde ve malzemenin maliyeti, tablonun ticari faaliyete ilişkin bölümünde dikkate alınır.

B - Direkt İşçilik Giderleri Mamulü meydana getirmek için harcanan ve maliyetlere doğrudan yüklenebilen direkt işçilik giderlerini içerir.

C - Genel Üretim Giderleri: Üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan hizmetlere ilişkin direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderleri dışında kalan giderleri içerir.

D - Yarı mamul Stoklarında Değişim: Henüz mamul haline gelmemiş fakat ilk madde ve malzeme ile işçilik ve genel üretim giderlerinden pay almış, üretim aşamasındaki maddelerin dönem başı stoku ile dönem sonu stoku arasındaki fark bu grupta yer alır.

E - Mamul Stoklarında Değişim: Direkt ilke madde ve malzeme, direkt işçilik, üretim giderleri ve yarı mamul kullanım tutarlarının toplamı üretim maliyetini verir. Dönem başı mamul stoku ile dönem sonu mamul stoku ve mamullerinin bir bölümünü iç tüketimde kullanan işletmelerde, sözkonusu tüetim miktarının toplamı arasındaki fark "Mamul Stoklarında Değişim" tutarını oluşturur. Bu tutarın üretim maliyetine eklenmesi veya çıkarılması ile satılan mamul maliyetine ulaşılır.>İşletmenin satılan mamul maliyeti, satılan ticari mal maliyeti ve satılan hizmet maliyetinin toplamı, gelir tablosunda "Satışların Maliyeti" bölümünde yer alan tutarları ifade eder.

GELİR TABLOSU DİPNOTLARI

Gelir Tablosunda ek bilgi olarak aşağıdaki açıklamalar yer alır:

1- Dönemin tüm amortisman giderleri ile itfa ve tükenme payları.. TL.-

a) Amortisman giderleri ............................................................. (TL.-)

aa) Normal amortisman giderleri ......................................... (TL.-)

bb) Yeniden değerlemeden doğan amortisman giderleri ..... (TL.-)

b) İtfa ve tükenme payları ......................................................... (TL.-)

2- Dönemin karşılık giderleri ................................................................ TL

3- Dönemin tüm finansman giderleri ................................................... TL

a) Üretim maliyetine verilenler ................................................. (TL.-)
b) Sabit varlıkların maliyetine verilenler................................. (TL.-)
c) Doğrudan gider yazılanlar...................................................... (TL.-)

4- Dönemin finansman giderlerinden ana kuruluş, ana ortaklık, muessese, bağlı ortaklık ve iştiraklerle ilgili kısmın tutarı (toplam tutar içindeki payları %20'yi aşanlar ayrıca gösterilecektir.). TL

5- Ana kuruluş, ana ortaklık/ müessese, bağlı ortaklık ve iştiraklerle yapılan satışlar. (Toplam tutar içindeki payları %20'yi aşanlar ayrıca gösterilecektir.) TL

6- Ana kuruluş, ana ortaklık, müessese, bağlı ortaklık ve iştiraklerden alınan ve bunlara ödenen faiz, kira ve benzerleri (Toplam tutar içindeki payları %20'yi aşanlar ayrıca gösterilecektir.) TL

7- Yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle genel müdür, genel koordinatör, genel müdür yardımcıları gibi üst yöneticilere cari dönemde sağlanan ücret ve benzeri menfaatlerin toplam tutarı TL

8- Amortisman hesaplama yöntemleri ile bu yöntemlerde yapılan değişikliklerin dönemin amortisman giderlerinde meydana getirdiği artış (+) veya azalış (-) TL

9- Maliyet hesaplama sistemleri (safha veya sipariş) ve stok değerleme yöntemleri (ağırlıklı ortalama maliyet, ilk giren ilk çıkar, hareketli ortalama maliyet vs. gibi)

10- Varsa, tamamen veya kısmen fiili stok sayımı yapılamamasının gerekçeleri

11- Yurtiçi ve yurtdışı satışlar hesap kalemi içinde yeralan yan ürün, hurda, döküntü gibi maddelerin satışları ile hizmet satışlarının ayrı ayrı toplamlarının brüt satışların yüzde yirmisini aşması halinde bu madde ve hizmetlere ilişkin tutarları . TL

12- Önceki döneme ilişkin gelir ve giderler ile önceki döneme ait gider ve zararların tutarlarını ve kaynakları gösteren açıklayıcı not

13- Adi ve imtiyazlı hisse senetleri için ayrı ayrı gösterilmek koşuluyla, hisse başına kâr ve kâr payı oranları

B - DİĞER MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE SUNULMASI:

Bu bölüm diğer mali tabloları oluşturan fon akım tabloları, kâr dağıtım tablosu ile özkaynaklar değişim tablosunun düzenlenmesi ve sunulması esaslarını içerir.

1- FON AKIM TABLOLARI

Bu bölüm belirli bir dönemde bir işletmenin faaliyetlerini finanse etmek için sağladığı kaynakları ve bu kaynakların kullanıldığı yerleri özetleyen, finansal durumdaki değişmeleri açıklayan fon akım tablolarının düzenleme ve sunulması esaslarını içerir.

a- TANIMLAR:

Fon akım tablolarında kullanılan fon kavramı; tüm finansal araçlar anlamında veya net işletme (çalışma) sermayesi anlamında ya da para ve para benzerleri anlamında kullanılır. Fon kavramının içeriğine göre fon akım tabloları;

i - Fon Akım Tablosu,
ii - Nakit Akım Tablosu,
iii - Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu,

olarak ifade edilir.

- Fon Akım Tablosu: İşletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarını ve bunların kullanım yerlerini gösteren tablodur.Bu tabloda, fon kavramı tüm finansal araçları kapsar.>- Nakit Akım Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını, kaynakları ve kullanım yerleri bakımından gösteren tablodur. Bu tabloda fon kavramı, kasa mevcudu ve bankadaki mevduatları kapsar.

- Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap döneminde, net işletme sermayesinin kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tabloda, fon kavramı dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar farkını belirten net işletme (çalışma) sermayesini kapsar.

b- KAPSAM:

Bu bölümün kapsamı; fon akım tablosunun ve nakit akım tablosunun, fon kaynak ve kullanım yerlerinin belirlenmesi ve sunulması ile sınırlıdır.

c- FON AKIM TABLOLARININ DÜZENLENME AMACI:

Fon akım tablolarının düzenlenme amacı, bir işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini ve dönem içindeki finansal durumdaki değişikliklerini kapsayan bilgilerin, mali tablo kullanıcılarına sunulmasıdır. Tablolar, işletmenin nakit veya işletme (çalışma) sermayesini doğrudan etkileyen finansman ve yatırım faaliyetlerinin bütün önemli yönlerini açıklayarak;

i- İşletmenin dönem boyunca faaliyetlerden sağladığı fonları, yatırım ve finansman faaliyetlerini özetler,
ii- Dönem boyunca finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklar.

d- FON AKIM TABLOLARI DÜZENLEME KURALLARI:

i) Fon akım tabloları, temel mali tablolar ile birlikte sunulur. Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduğu her dönem için, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde düzenlenir.
ii) Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir.
iii) Fon akım tablolarında, olağan faaliyetlerden sağlanan veya faaliyetlerde kullanılan fonlar, diğer fon kaynak ve kullanım yerlerinden ayrı başlıklar altında sunulur. Böylece işletmenin fon yaratma gücünün ne olduğu veya faaliyetlerinde ne ölçüde fon kullanıldığı ortaya konulur.
iv) İşletmenin normal olağan faaliyetleri dışında kalan olağandışı işlemlerden elde edilen fonlar veya kullanılan fonlar, fon akım tablosunda; önemli tutarlarda olmaları durumunda olağan faaliyetlerden sağlanan veya kullanılan fondan ayrı bir başlık altında sunulur.>v) Bazı finansal işlemler, bir tür varlığın diğer bir varlık türüyle değiştirilmesi biçiminde ortaya çıkar. Böyle bir durum işletmenin finansman ve yatırım faaliyetinin bir parçası olduğu için, fon akım tablolarında yer alır. Bu tür işleme örnek olarak, tahvil borcuna karşılık hisse senedi verilmesi gösterilebilir.
vi) Fon akım tablolarından amaçlanan yararın sağlanabilmesi için her türlü işlemin finansman ve yatırım yönleri ayrı ayrı açıklanır. Örneğin, bir duran varlığın satın alınmasından doğan fon çıkışları ayrı, satılmasından doğan fon girişleri ayrı ayrı açıklanır veya bir tahvil ihraç edilerek bir varlık alınmışsa; ihraç edilen tahviller ayrı, satın alınan varlıklar ayrı açıklanır.
vii) Her işletme veya işletmeler topluluğu, içinde bulundukları koşullara göre fon akım tablolarını en fazla bilgiyi içerecek biçimde düzenler.

Fon akım tablosu, net yönteme göre düzenlenir ve olağan kârdan başlanıp, dönem içinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek düzeltmeler yapılır.

Nakit akım tablosu ise, brüt yönteme göre düzenlenir ve dönem içinde fon sağlayan gelirler ayrı, fon hareketine neden olan maliyet ve gider unsurları ayrı gösterilir.

viii) Fon hareketine neden olmayan, yalnızca hesaplar arasında yapılan aktarmalar dolayısıyla hareket gösteren hesaplar, fon akım tablolarında yer almaz. Örnek; değer artış fonlarının veya yedeklerin ödenmiş sermayeye eklenmesi gibi.

e - FON AKIM TABLOLARININ BİÇİMSEL YAPISI:

İşletmeler, fon akım tablolarının bir örnekliğini sağlayarak karşılaştırmalarda kolaylık sağlamak ve anlam birliği oluşturmak amacıyla, ek formlardaki biçimde düzenlerler. (Ek Tablo 6-7)

f - FON AKIM TABLOLARINDA YER ALAN KALEMLERE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR:

3 - FON AKIM TABLOSU:

A - FON KAYNAKLARI:

1 - Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar: Bu başlıkta işletmenin olağan faaliyetlerinden sağlanan net kaynak tutarı gösterilir.

Bu kalemin hesaplanmasında, gelir tablosundaki olağan kâr bir fon kaynağı olarak dikkate alınır. Bu tutara, karın oluşumuna etki eden ancak, gerçek anlamda bir fon hareketi sağlamayan giderler eklenir, fon hareketi sağlamayan gelirler ise indirilir.

Fon çıkışı gerektirmediği için eklenmesi gereken giderler; amortismanlar, kar->şılıklar ve gelecek aylara ait giderlerin döneme ilişkin paylarıdır. Olağan kârı olumlu etkilemekle birlikte, fon girişi sağlamayan gelecek aylara ait gelirlerin bu döneme ilişkin payları ve konusu kalmayan karşılıklar bu kârdan indirilir.

2 - Olağandışı Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar: Bu grupta, işletmenin süreklilik göstermeyen olağandışı işlemlerinden dolayı sağladığı net fon tutarı gösterilir.

Olağandışı gelir ve karlar ile olağandışı gider ve zararlar arasındaki pozitif farkı gösteren olağandışı kâra, fon çıkışı gerektirmeyen kalemler eklenir ve fon girişi sağlamayan kalemler bu kardan indirilir.

Duran varlık satışlarından sağlanan kaynağın satış tutarı üzerinden fon akım tablosunda yer alması gerektiğinden, olağandışı gelir ve karları kaydedilen duran varlık satış kârı veya zararının gerekli düzeltmeyi yapmak üzere, olağandışı kara; duran varlık satış zararı eklenir ve duran varlık satış karı ise indirilir.

3 - Dönen Varlıklar Tutarındaki Azalışlar: Dönen varlıkların brüt tutarlarında ortaya çıkan azalışları ifade eder.

4 - Duran Varlıklar Tutarındaki Azalışlar: Duran varlıkların tutarındaki azalışlar da bir fon kaynağıdır. Duran varlık satışından sağlanan kaynaklar satış tutarı üzerinden tabloda gösterilir.

5 - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlar: Bilançolardaki borç ve gider karşılıkları dışında, kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerindeki artışları gösterir.

6 - Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlar: İşletmenin bilançoda yer alan borç ve gider karşılıkları dışında, uzun vadeli yabancı kaynak artışlarını ifade eder.

7 - Sermaye Artırımı: İşletmenin sermayesinde dış kaynaklardan sağlanan artış tutarlarını ifade eder.

8 - Hisse Senetleri İhraç Primleri: Cari dönemle ilgili ihraç primi tutarları da bir fon kaynağıdır.

FON KULLANIMLARI:

1 - Faaliyetlerle İlgili Fon Kullanımı: İşletmenin dönem faaliyetini zararla kapatması halinde bu zarar tutarı bir kaynak kullanımıdır.

Fon çıkışı gerektirmeyen giderler, olağan zararı azaltır. Buna karşılık, fon girişi sağlamayan gelirler, olağan zararı artırır. Bu ekleme ve indirimler sonucunda pozitif bir tutarın ortaya çıkması durumunda; söz konusu tutar, fon kaynağı olarak dikkate alınır.

2 - Olağandışı Faaliyetlerle İlgili Kullanımlar: Olağandışı gelir ve kârlar ile olağandışı gider ve zararlar arasındaki negatif fark, olağandışı zararı ifade eder. Bu olağandışı zarara, fon çıkışını gerektirmeyen kalemlerin eklenmesi ve fon girişi sağlamayan kalemlerin indirilmesi sonucunda bulunan negatif fark, olağandışı faaliyetlerle ilgili fon kullanımıdır. Bu farkın pozitif bir tutar olması durumunda, fon kaynağı olarak dikkate alınması gerekir.

3 - Ödenen Vergi ve Benzerleri: Bir önceki dönem kârından ödenen kurumlar ve gelir vergileri ile diğer kesinti kalemlerini gösterir.

4 - Ödenen temettüler: Bir önceki dönem kârından pay sahiplerine ve diğer kişilere ödenen temettüleri ve yedeklerden dağıtılan temettüleri ifade eder.

5 - Dönen Varlıkların Tutarlarındaki Artışlar: İşletmenin dönen varlıklarının brüt tutarlarında meydana gelen artışları ifade eder.

6 - Duran varlıkların Tutarındaki Artışlar: Yeniden değerlemeden kaynaklananlar dışında, duran varlıkların brüt tutarında, ortaya çıkan artışları içerir.

7 - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Azalışlar: İşletmenin borç ve gider karşılıkları dışındaki kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerindeki azalışları ifade eder.

8 - Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Azalışlar: İşletmenin borç ve gider karşılıkları dışındaki uzun vadeli yabancı kaynaklarında ortaya çıkan azılışları ifade eder.

9 - Sermayedeki Azalış: İlgili mevzuat uyarınca sermayede yapılan indirim tutarlarını ifade eder.

II - NAKİT AKIM TABLOSU:

Bir işletmede belli bir dönemde oluşan nakit akışını açıklayan tablo olan nakit akım tablosunun ana kalemleri aşağıda açıklanmıştır. Bu hesap kalemleri değerlendirilirken amortismanlar, karşılıklar, reeskontlar, vazgeçilen alacaklar, önceki dönem gelir, kâr, gider ve zararları gibi nakit giriş veya çıkışını gerektirmeyen tutarların dikkate alınması gerekir.

A - Dönem Başı Nakit Mevcudu:

İşletmenin dönem başında kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade taşımayan ve ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler, nakit mevcudu içinde değerlendirilir.>B - Dönem İçi Nakit Girişleri:

1 - Satışlardan Elde Edilen Nakit: İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili mal ve hizmet satışlarından sağlanan nakit girişlerini gösterir. Bu tutarın bulunmasında, net hasılatına satışlardan doğan alacaklardaki azalışlar eklenir, artışlar ise indirilir.

2 - Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlardan Dolayı Sağlanan Nakit: Gelir tablosuna, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar olarak tanımlanan kalemlerde sağlanan nakit girişleri bu grupta yer alır. Bu tutarın bulunabilmesi için, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar olarak tanımlanan kalemler toplamından henüz nakit girişi sağlamayan ve tahakkuk esasına göre doğmuş bulunan gelirler ile daha önceki dönemlerde peşin tahsil edilmiş olup da bu döneme yansıyan gelecek aylara ait gelirler hesabındaki azalışlar indirilir. Ayrıca konusu kalmayan karşılıklar gibi nakit girişi sağlamayan kalemler toplamından çıkarılır.

3 - Olağandışı Gelir ve Kârlardan Sağlanan Nakit: Gelir tablosunda olağandışı gelir ve kâr kalemleri olarak tanımlanan faaliyetlerden sağlanan nakit girişlerini içerir. Bu tutarın bulunmasında, toplamdan tahakkuk esasına göre doğmuş henüz tahsil edilmemiş gelirler ile önceki dönemlerde tahsil edilip bu döneme yansıyan tutarlar veya hiçbir zaman nakit hareketi doğurmayacak kalemler indirilir.

4 - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan Nakit: Esas faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlar dışında kalan, kısa vadeli borçlanmalar nedeniyle sağlanan nakit girişlerini ifade eder. Bunlardan menkul kıymet ihracı nedeniyle sağlanan nakit girişleri, banka kredileri ve diğer kısa vadeli yabancı kaynak artışları ayrı ayrı gösterilir.

5 - Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan Nakit: Esas faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlanmalar dışında kalan, uzun vadeli borçlanmalardan kaynaklanan nakit girişlerini gösterir. Uzun vadeli menkul kıymet ihracı nedeniyle ortaya çıkan nakit girişleri ile alınan krediler ve diğer uzun vadeli yabancı kaynak artışları ayrı ayrı gösterilir.

6 - Sermaye Artırımından Sağlanan Nakit: Sermaye artırımı nedeniyle sağlanan nakit bu grupta yer alır.

7 - Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit: Hisse senedi ihraç primlerinden sağlanan nakti içerir.

8 - Diğer Nakit Girişleri: Menkul kıymetlerde, esas faaliyet konusu satışlardan kaynaklananlar dışındaki alacaklarda, diğer dönen varlıklarda ve duran varlıklarda azalışlar gibi nakit girişi sağlayan unsurları içerir.

C - Dönem İçi Nakit Çıkışları:

1 - Maliyetlerden kaynaklanan Nakit Çıkışları: Maliyetten kaynaklanan nakit çıkışına ulaşılabilmesi için; satışların maliyeti ile stoklardaki artışların ve alımlardan doğan borçlardaki azalışların toplanması ve bu tutardan amortisman gibi nakit çıkışını gerektirmeyen giderler ile esas faaliyet konusunu ilgilendiren alımlar nedeniyle ortaya çıkan borçlardaki artışların ve stoklardaki azalışların indirilmesi gerekir.

2 - Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları: Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ile genel yönetim giderleri nedeniyle yapılan nakit çıkışlarını ifade eder. Amortismanlar ve karşılıklar gibi nakit çıkışı gerektirmeyen kalemler ile tahakkuk esasına göre doğmuş ancak henüz ödenmemiş giderler ve geçmiş dönemlerde ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları faaliyet giderlerinin altında bir indirim kalemi olarak yer alır.

3 - Diğer faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İilişkin Nakit Çıkışları: Diğer faaliyetlerle ilgili olağan gider ve zararlar nedeniyle yapılan ödemeleri içerir. Bu tutarın bulunmasında, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlardan amortisman, karşılıklar ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gider ve zararlar ve tahakkuku yapılmış ancak henüz ödenmemiş veya geçmiş dönemlerde peşin ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları indirilir.

4 - Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışı: Maliyetlere yüklenemeyen finansman giderlerinden dolayı ortaya çıkan nakit çıkışını ifade eder.

5 - Olağandışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit Çıkışı: Gelir tablosunda olağandışı gider ve zarar kalemleri olarak tanımlanan faaliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışlarını ifade eder.

6 - Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları: Duran varlık yatırımları nedeniyle yapılan nakit harcama tutarlarını içerir.

7 - Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri: Bilançonun, faaliyet nedeniyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerinde ödemeler sonucu ortaya çıkan azalmaları ifade eder. Menkul kıymetler, anapara ödemeleri, alınan kredilerin anapara ödemeleri ve diğer ödemeler ayrı ayrı gösterilir. Vergi ve Temettü ödemeleri bu başlıkda gösterilmez.

8 - Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri: Bilançoda yer alan faaliyet nedenleriyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki uzun vadeli yabancı kaynak ödemeleri sonucu maydana gelen azalmalar, bu grupda yer alır. Menkul kıymetler anapara ödemeleri, alınan krediler anapara ödemeleri ve diğer ödemeler ayrı ayrı gösterilir.

9 - Ödenen Vergi ve Benzerleri: Dönem içinde ödenen kurumlar ve gelir vergileri ile diğer kesinti kalemlerini içerir.

10 - Ödenen Temüttüler: Dönem içindeki temettü ödemeleri nedeniyle ortaya çıkan nakit çıkışlarını içerir.

11 - Diğer Nakit Çıkışları: Menkul kıymetlerde, satışlardan doğanlar hariç ol- >mak üzere alacaklarda ve diğer dönen varlıklarda ortaya çıkan artışlar nedeniyle nakit çıkışına yol açan unsurları ifade eder.

D - Dönem Sonu Nakit Mevcudu:

İşletmenin dönem sonunda kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade taşımayan, ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler nakit mevcudu içinde yer alır.

E - Nakıt Artış veya Azalışı:

İşletmenin dönem içi nakit girişleri ile dönem içi nakit çıkışları arasındaki fark nakit artış veya azalışlarını gösterir. Diğer bir anlatımla dönem içi nakit girişlerinin, dönem içi nakit çıkışlarından fazla olması durumunda aradaki fark nakit artışını; az olması durumunda ise nakit azalışını ifade eder. Dönem sonu nakit mevcudu ile dönem başı nakit mevcudu arasındaki fark, nakıt artış veya azalışını gösterir.

2 - KÂR DAĞITIM TABLOSU

a) TANIM:

Kâr dağıtım tablosu işletmenin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur.

b) AMAÇ:

Kâr dağıtım tablolarını düzenleme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde dönem Kârından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkca gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kâr ile hisse başına temettü tutarının hesaplanmasıdır.

c) KÂR DAĞITIM TABLOSUNUN DÜZENLENME KURALLARI:

i) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı, ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.
ii) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temüttüler, ayrılan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkca gösterilir.
iii) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir.
iv) Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir.

d - KAR DAĞITIM TABLOSUNUN BİÇİMSEL YAPISI:

Kâr dağıtım tablosu ek formda sunulan biçimde önceki dönem ve cari dönem verilerini içerecek şekilde düzenlenir (Ek Tablo 8).

e - KÂR DAĞITIM TABLOSU KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR:

A - DÖNEM KÂRININ DAĞITIMI:

Bu bölümde dönem Kârının dağıtımı yer alır.

1 - Dönem kârı: Gelir tablosunda vergi ve yesal yükümlülüklerden önceki kârdır.

2 - Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler: Dönem Kârı üzerinden hesaplanan vergi ve diğer yasal yükümlülükleri kapsar.

3 - Geçmiş Yıllar Zararı: Zararla kapanmış geçmiş faaliyet dönemlerinden gelen zararları ifade eder.

4 - Birinci Tertip Yasal Yedek Akçe: Türk Ticaret Kanunu uyarınca ayrılması gereken % 5 birinci tertip kanuni yedek akçeyi ifade eder.

5 - İşletmede Bırakılması ve Tasarrufu Zorunlu Yasal Fonlar: Mevzuat gereği dönem kârından işletmede alıkonacak ihtiyat veya karşılıklar ile finansman fonu ve yenileme fonu gibi işletmenin mali yapısını güçlendirmek amacıyla oluşturulan fonlar.

6 - Ortaklara Birinci Temattü: İşletmenin ödenmiş sermayesi üzerinden ilgili yasa hükmü ve ana sözleşmesi gereği ortaklarına dağıtacağı birinci tertip temüttüdür.

7 - Personele Temettü: Genel kurul kararıyla personele dağıtılacak temettüdür.

8 - Yönetim Kuruluna Temettü: Genel kurul kararıyla yönetim kurulu üyelerine dağıtılması kararlaştırılan temettüyü kapsar.

9 - Ortaklara İkinci Temettü: Genel kurul kararıyla ortaklara dağıtılması kararlaştırılan ikinci tertip temettüdür.

10 - İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe: Türk Ticaret Kanunundaki ilgili hüküm uyarınca ortaklara % 5 birinci temettü hariç, kalan kârın dağıtılması kararlaştırılmış kısmın onda biridir.

11 - Statü Yedekleri: Ana sözleşme uyarınca ayrılması gereken yedekleri kapsar.

12 - Olağanüstü Yedekler (Dağıtılmamış Kârlar): İşletmede olağanüstü durumlar dikkate alınarak bırakılan yedek veya geçmiş dönemle ilgili dağıtım konusu yapılmayan kârları ifade eder.

13 - Diğer Yedekler: Genel Kurul kararıyla ayrılan diğer yedeklerdir.

14 - Özel Fonlar: Çeşitli mevzuat hükümleri gereği işletmelere bırakılan fonlardır.

B — YEDEKLERDEN DAĞITIM:

Bu bölümde geçmiş yıllarda ayrılmış yedek ve dağıtılmamış kârlardan yapılan dağıtım yer alır.

1 - Dağıtılan Yedekler: Geçmiş yıllarda ayrılmış ve bu dönem dağıtılan yedekleri kapsar.

2 - II. Tertip Yasal Yedekler: Dağıtılacak yedek ve geçmiş yıl kârlarının onda birini ifade eder.

3 - Ortaklara Pay: Dağıtılan yedek ve dağıtılmamış kârlardan ortaklara ödenecek kısmı kapsar.

4 - Personele Pay: Dağtılan yedek ve dağıtılmamış kârlardan personele ödenecek kısmı kapsar.

5 - Yönetim Kuruluna Pay: Dağıtılan yedek ve dağıtılmamış kârlardan personele ödenecek kısmı kapsar.

C — HİSSE BAŞINA KÂR:

Dağıtım konusu kârdan hisse başına düşen pay burada yer alır.

D — HİSSE BAŞINA TEMETTÜ:

Dağıtılan kârdan pay alanlara düşen kısım burada yer alır.

3 — ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU

a) TANIM:

Özkaynaklar değişim tablosu; ilgili dönemde öz kaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur.

b) AMAÇ:

Özkaynaklar değişim tablosunun düzenleniş amacı; özellikle sermaye şirketlerinde dönem içinde özkaynak kalemlerinde meydana gelen değişmelerin topluca gösterilmesini sağlamaktadır.

c) ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSUNUN DÜZENLENME KURALLARI

1 - Özkaynaklar Değişim Tablosu cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde sunulur.

2 - Tablo; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri ve geçmiş dönemler kârı (zararı) ve dönem net kârı (zarar) kalemlerinin herbirinin dönem başı tutarını, dönem içinde kalemlerde meydana gelen azalışları, artışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.

d) ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSUNUN BİÇİMSEL YAPISI

Özkaynaklar değişim tablosu önceki dönem ve cari dönem verilerini içerecek şekilde Ek Tablo 9'da görüldüğü gibi düzenlenir. Anlaşılabilirliği sağlamak bakımından tablo sayısal örnek uygulama ile sunulmuştur. Satırlarda yer alan yatay kalemler, işletmede özkaynak kalemlerini etkileyen olayların niteliğine göre değişiklik gösterebilir.

e) ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR

1 - Ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, (her bir kalemi ayrı ayrı görülebilecek biçimde) kâr yedekleri (her bir kalemi ayrı ayrı görülecek biçimde), geçmiş dönemler kârı (zararı), dönem net kârı (zararı) ve özkaynaklar toplamı için tabloda birer sütun açılır ve her kalemin hareketi bu sütun içinde izlenir. Özkaynak kalemlerini artıran işlemler artı, azaltan işlemler ise parentez içinde gösterilerek eksi olarak dikkate alınır.

2 - Özkaynak kalemlerindeki artışlar ve azalışlar yatay kalemlerde belirtilerek ait olduğu kalemin sütununa ve özkaynaklar toplamı sütununa yazılarak karşılaştırılabilirliği sağlamak bakımından önceki dönem hareketleri, cari dönem hareketlerine ilave olarak ayrı bir bölüm şeklinde gösterilir.

TABLODA YER ALAN ÖRNEĞİN AÇIKLANMASI:

ÖNCEKİ DÖNEM:

1 - 31 -Aralık 1988 Kalanı: Bu sırada; özkaynak kalemlerinin o dönem başındaki kalan tutarları gösterilir. Örnekte 1989 yılı dönem başında öz kaynak toplamının dağılımı şöyledir:

Ödenmiş Sermaye............................................................ 11.250 TL.

M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları ..............................4.667 TL.

İştirak Yeniden Değerleme Artışları ...................................703 TL.

Yasal Yedekler ....................................................................2.062 TL.

Olağanüstü Yedekler .........................................................7.606 TL.

Dönem Net Kârı veya zararı .........................................+ 18.315 TL.

Özkaynak Toplamı........................................................... 44.613 TL.

ii - Kâr Dağıtımı:

Bir önceki dönem kârının dağıtımı bu bölümde yer alır. Kârdan yedeklere aktarılan ve temettü olarak dağıtılan tutarlar ayrı ayrı gösterilir. Sayısal örnekte, bir önceki dönemin net dönem kârı 18.315.'TL'dir.>"Bunun dağılımı şöyle olmuştur:

- Yasal yedeklere aktarılan................................................... 2412

- Olağanüstü yedeklere aktarılan .......................................6524

.8936

Dağıtılan temettü................................................................. 9379

..............18315

Yedeklere devredilen tutarlar, yedek akçeleri artırdığından bu sütunlarda artı olarak gösterilmiştir. Kâr dağıtımı tutarı ise dönem net kârı (zararı) sütununda parantez içinde (9379 TL temettü olarak dağıtılan, 8936 TL yedeklere aktarılan) gösterilmiştir."

iii - Hisse Senedi İhraç Primleri: Bu sırada, dönem içinde hisse senedi ihracından dolayı sağlanan pirimler gesterilir. Sayısal örnekte; önceki dönemde hisse senedi ihracından sağlanan pirim 204 TL. olduğundan, bu tutar hisse senedi ihraç primleri sütünunda gösterilmiştir.

iv - Ödenmiş Sermaye Artışı: İlgili dönemde, ödenmiş sermayedeki artışlar bu kısımda gösterilir. Ödenmiş sermayedeki artışlardan nakden olanlar ve yeniden değerleme artışlarından veya diğer yedek ve fonlardan aktarılanlar ayrı ayrı gesterilir.

Sayısal örnekte; ilgili dönemde ödenmiş sermayedeki artış aşağıdaki gibi gerçekleştirilmiştir.

- Nakden: 4.500 TL Bu tutar hem ödenmiş sermaye tutarında hem de öz kaynaklar toplamı sütununda yer almıştır.

- Yeniden Değerleme Artışlarından aktarılan: 4.500 TL

- Bu tutar ödenmiş sermaye bölümünde artı olarak maddi duran varlıklar yeniden değerleme artışları sütununda eksi olarak yer almıştır. Yeniden değerleme artışlarından aktarılan tutar, bir özkaynak kaleminden diğerine aktarıldığı için, özkaynak toplamını değiştirmemiş, bu nedenle toplam sütununda yer almamıştır.

v - Maddi Duran Varlık Satış Kârları:

Bu satırda, maddi duran varlık satış kârlarının özkaynak kalemlerine ilâve edilmesinin etkileri gösterilir.

vi - 1989 Yılı Yeniden Değerleme Artışları (Net)

Bu başlıkta ilgili dönemde yapılan yeniden değerleme işleminden ortaya çıkan net değer artışları gösterilir.>vii - 1989 Dönem Net Kârı: Bu satırda ilgili dönemin net kârı (zararı) yer alır. Bu tutar dönem net kârı (zararı) sütununa ve özkaynaklar toplamı sütununa kaydedilir.

viii - 31 Aralık 1989 Kalanı: İlgili dönemin dönem başı kalanına hesapta meydana gelen artışlar ilave edilip, azalışlar çıkarıldığında bulunan tutardır. Bu tutar cari dönemin dönem başı kalanını ifade eder. Özkaynak kalemlerinin herbiri için de hesaplama ayrı ayrı yapılır.

Sayısal örnekte önceki dönem verilerinde ödenmiş sermayenin dönem başı kalanı 11.250 TL, dönem içi artışları (4.500 + 4.500 + 2.250 = 11.250) dönem sonu kalanı 22.500 TL'dir. Bu tutar cari dönemin dönem başı kalanı olmuştur. Maddi duran varlık yeniden değerleme artışları ise; dönem başı kalanı 4.677 TL, dönem içi artışlar 7.425 TL, azalışları (4.500) olduğundan önceki dönem sonu kalanı (cari dönem başı kalanı) 7.602 TL olmuştur.

CARİ DÖNEM:

Bu bölümde içinde bulunan cari dönemdeki özkaynak hareketleri yer alır. İşlemler önceki dönem verilerinde açıklandığı gibi olur.

Sayısal örneklerde dönem içi işlemler aşağıdaki gibi gerçekleştirilmiştir:

- Bir önceki dönem net kârından 19.100 TL temettü olarak dağıtılmış; 3.727 TL yasal yedekler, 15.315 TL olağanüstü yedeklere devredilmiştir.

- Dönem içi hisse senedi ihraç primleri 188 TL olmuştur.

- İştiraklerin maddi duran varlık satış kârlarını sermayeye ilavesinden dolayı edinilen bedelsiz hisse senetleri 119 TL'dir (Bu tutar iştirakler hesabını artırırken özkaynak grubundaki özel fonları artırmıştır).

- Şirketin maddi duran varlık satış kârlarını sabit kıymetleri yenileme fonuna ilave etmesinden ortaya çıkan fon 8.080 TL'dir.

- Ödenmiş Sermaye artışı; nakden 13.922 TL- yeniden değerleme artışlarından aktarılan 9.000 TL, özel fonlardan aktarılan 9.000 TL olmuştur.

- 1990 yılı yeniden değerleme artışları, maddi duran varlıklarda 16.897 TL, iştiraklerde 771 TL, toplam 17.668 TL olarak gerçekleşmiştir.

- 1990 yılı dönem net kârı (zararı) 40.523 TL olmuştur.

31 Aralık 1990 dönem sonu kalanı; 31 Aralık 1989 kalanına dönem içi artışlar eklenerek, azalışlar çıkartılarak bulunmuştur. Özkaynakların dönem sonu tutarı 151.158 TL'dir Bu tutar 31 Aralık 1990 bilançosunda yer alan özkaynak toplamıdır.